Podstawowe informacje do wykorzystania przez logopedów
przedszkolnych i szkolnych.
Stanowisko Lubelskie za prof. UP, dr hab. Mirosławem Michalikiem
ALALIA PROLONGATA
Alalia prolongata – syn. opóźniony rozwój mowy, opóźnienie rozwoju mowy, proste/zwykłe opóźnienie rozwoju mowy, samoistny opóźniony rozwój mowy.
Objawy:
- Późny start mowy – pierwsze wyrazy pod koniec drugiego, a nawet w trzecim roku życia,
- Opóźnienie rozwoju mowy dotyczyć może ekspresji, rozumienia mowy lub/i ekspresji i rozumienia mowy,
- Postać:
- całkowitego braku języka,
- przekroczenia granic wiekowych rozwoju prawidłowego,
- nieprawidłowości w zakresie któregoś lub wszystkich podsystemów języka.
Następstwa:
- Trudności w czytaniu,
- Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni,
- Zaburzenia: relacji interpersonalnych, emocjonalne, zachowania.
Podstawa rozpoznania:
- Dzieci przekraczają kolejno każdy z etapów ontogenezy mowy tak, jak dzieci zdrowe, ale z kilkuletnim opóźnieniem.
- Opóźniający się początek rozwoju mowy.
- Zaburzenia artykulacyjne.
- Ograniczony słownik czynny i bierny.
- Uboga struktura gramatyczna wypowiedzi (aspekt ilościowy i jakościowy).
- Brak lub ograniczenie zdolności narracyjnych.
Rodzaj uszkodzenia:
| Zaburzenie mowy | Rodzaj uszkodzenia |
Alalia | -Uszkodzenie Ośrodkowego układu nerwowego -Uszkodzenie do 1 roku życia |
Niedokształcenie mowy o typie afazji | -Uszkodzenie Ośrodkowego układu nerwowego -Uszkodzenie w okresie kształtowania się struktur języka 2-6 roku życia -Utrata częściowo nabytych sprawności językowych i trudności w dalszym rozwoju mowy |
Afazja dziecięca | -Uszkodzenie Ośrodkowego układu nerwowego -Uszkodzenie po 7 roku życia -Pełna lub częściowa utrata nabytych zdolności porozumiewania się słownego |
Przyczyny uszkodzenia mózgu :
| Zaburzenie mowy | Okres w którym dochodzi do uszkodzenia oraz przyczyny uszkodzenia |
Alalia | – uszkodzenia w okresie prenatalnym, perinatalnym, postnatalnym do 1 roku życia -choroby matki, wstrząsy i urazy psychiczne- zwłaszcza w I połowie ciąży, skłonności do poronień, zatrucia środkami chemicznymi. Urazy okołoporodowe, zaburzenia krążenia płodu |
Niedokształcenie mowy o typie afazji | -Uszkodzenia postnatalne : 2-6 rok życia – Choroby wirusowe: grypa, ospa wietrzna, zapalenie ślinianek przyusznych, zapalenie opon mózgowych. Choroby bakteryjne: zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe, choroby wirusowe z zakażeniami bakteryjnymi, urazy czaszki, operacje, guzy, krwiaki |
Afazja dziecięca | – uszkodzenia postnatalne: po 7 roku życia, – Jak u osób dorosłych |
W przypadku Alalii Prolongaty brak jest uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego
W przypadku Alalii, niedokształceniu mowy o typie afazji i afazji dziecięcej dochodzi do uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego
ALALIA może występować z podobną częstością po uszkodzeniach lewej i prawej półkuli mózgu – ok. 35% przypadków związanych jest z uszkodzeniem półkuli prawej (A. Herzyk) – gdyż czynności mowy w mózgu dziecka nie mają ustalonej lateralizacji oraz lokalizacji, a funkcje uszkodzonych obszarów mózgu mogą być regulowane przez inne nieuszkodzone struktury.
- Mowa od początku nie rozwija się prawidłowo, stąd obserwuje się zaburzenia sprawności we wszystkich czynnościach językowych.
- Mogą towarzyszyć zakłócenia w rozwoju innych wyższych funkcji psychicznych.
- Opóźnia się początek rozwoju mowy. Wolne jej nabywanie.
- Zaburzenia artykulacyjne.
- Ograniczony słownik bierny i czynny.
- Uboga i niepoprawna struktura gramatyczna.
- Posiłkowanie się elementami pozawerbalnymi – gestami, mimiką.
- Możliwe zaburzenia ekspresji, percepcji lub mieszane.
- Od całkowitej niemożności porozumiewania się do nieprawidłowości w rozwoju poszczególnych sprawności językowych (fonetycznych, fleksyjnych, słowotwórczych, leksykalno-semantycznych, syntaktycznych, narracyjnych).
- Zakłócenia artykulacyjne są wynikiem zaburzeń kinestezji artykulacyjnej – poszukiwań właściwego ułożenia artykulatorów
- Następstwa: trudności w czytaniu i pisaniu, zaburzenia interpersonalne i emocjonalne, wtórne upośledzenie, jeśli braki językowe uniemożliwiają rozwój myślenia pojęciowego
NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI Przypadki niedokształcenia mowy o typie afazji rozpoznaje się wówczas, gdy w pewnym okresie życia dziecka obserwowano prawidłowy rozwój sprawności językowych,
a zaistniały epizod neurologiczny, doprowadzając do uszkodzenia mózgu, spowodował regres rozwoju mowy i utrzymujące się trudności w jej ponownym opanowaniu.
Następstwa: trudności w czytaniu i pisaniu, zaburzenia interpersonalne
i emocjonalne, wtórne upośledzenie, jeśli braki językowe uniemożliwiają rozwój myślenia pojęciowego
Zaburzenia współwystępujące z alalią i niedokształceniem mowy o typie afazji:
Objawy zaburzeń rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego:
- Zaburzenia myślenia pojęciowego (zredukowana zdolność do wyodrębniania cech istotnych przedmiotu),
- Spowolnienie myślenia,
- Obniżenie zakresu uwagi,
- Zakłócenia procesów wolicjonalno-motywacyjnych,
- Zaburzenia pamięci,
- Opóźnienia i zaburzenia rozwoju psychoruchowego, funkcji wzrokowych i słuchowych,
- Zaburzenia koordynacji i integracji ruchowej, wzrokowo-ruchowej, słuchowo-ruchowej,
- Zakłócenia w ujmowaniu stosunków przestrzennych,
- Zaburzenia lateralizacji,
- Zaburzenia procesów emocjonalnych i zachowania.
AFAZJA DZIECIĘCA
- uszkodzenia postnatalne: po 7 roku życia
- przyczyną są czynniki takie jak u osób dorosłych.
Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Nowym Sączu
ul. Waryńskiego 1, 33-300 Nowy Sącz tel. 18 473 14 08 e-mail: ppppns@op.pl
mgr Aleksandra Tokarczyk
Neurologopea